Meer aandacht nodig voor risico’s
van nanomateriaal in afval
De risico’s verbonden aan de aanwezigheid van nanomaterialen in afval vragen nadrukkelijk aandacht van overheid en producenten.
Het is van belang de ontwikkeling van nieuwe generaties nanomaterialen te volgen en te kijken in hoeverre het
afvalbeheer daarop aangepast moet worden. Ook is een investering nodig in de ontwikkeling van methoden om de aanwezigheid van nanodeeltjes te
meten en de schadelijkheid ervan in kaart te brengen. Omdat over de gezondheidsrisico’s van
blootstelling aan nanodeeltjes nog weinig bekend is, is voorzichtigheid geboden. Dit
schrijft de Gezondheidsraad in zijn signalement Nanomaterialen in afval, dat de raad
vandaag aanbiedt aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Nanomaterialen (met afmetingen van miljoenste millimeters)
bezitten bijzondere eigenschappen en worden daarom steeds vaker toegepast in uiteenlopende producten,
zoals zonlichtbestendige verf, lichte en sterke kunststoffen en bacteriedodende
coatings. Ook komen ze voor in cosmetica, voedselverpakkingen, textiel, schoonmaakmiddelen,
elektronica en (medische) technologie. De ontwikkeling en toepassing van nanomateriaal gaat zo snel dat het
onderzoek naar de gezondheidseffecten van de materialen daarbij achterblijft. Dit onderzoek is bovendien niet eenvoudig, omdat de
samenstelling van nanomaterialen sterk kan verschillen. De groeiende toepassing van nanomaterialen in allerlei producten zorgt ook
voor een toename van nanodeeltjes in het afval. Er is geen zicht op wat hiermee gebeurt bij
recycling. Ook is onbekend in hoeverre ze bij de verbranding van vast afval verwijderd
worden. De kans is groot dat ze deels in de lucht terechtkomen. Er zijn aanwijzingen
dat inademing schadelijk kan zijn voor de gezondheid, net zoals dat geldt voor fijn stof.
Ook de waterzuivering kan waarschijnlijk niet alle nanomaterialen uit het water halen,
met als gevolg dat ze in het milieu terechtkomen. Bovendien kunnen sommige de werking van
de rioolwaterzuivering aantasten. Dan gaat het om de nanodeeltjes die eenantibacteriële werking hebben en daarom worden
toegepast in coatings en textiel. Via slijtage kunnen deze in het rioolwater terechtkomen.
Volgens de Gezondheidsraad is het hoog tijd voor beleid dat expliciet rekening houdt
met de aanwezigheid van nanomaterialen in het afval. Overheid, producenten en afvalbeheerders zouden samen moeten kijken naar de ontwikkelingen in de
nanotechnologie en de betekenis daarvan voor het afvalbeheer; zijn er nieuwe afvalverwerkingstechnieken die hierop kunnen inspelen? Al bij het productontwerp
moet de aandacht uitgaan naar de fase waarin het product wordt afgedankt, om het
afval zo veel mogelijk te beperken. Ook is een investering nodig in de ontwikkeling
van betrouwbare meetmethoden om de aanwezigheid van nanodeeltjes te kunnen vaststellen en om de schadelijkheid
ervan in kaart te brengen. Daarmee kan ook inzicht ontstaan in de effectiviteit van de afvalverwerking en de mate waarin recycling,
afvalverbranding en rioolwaterzuivering kunnen verhinderen dat nanomateriaal in het
milieu terechtkomt.
Gezondheidsraad
(Juli 2011)
Reacties:
