Enkel medische echografieën tijdens zwangerschap
De Hoge Gezondheidsraad (in België) heeft zich uitgesproken over de veiligheid van medische en niet-medische prenatale echografieën die steeds in aantal toenemen, met een alsmaar bredere waaier van mogelijkheden.
Ultrasonen: gevaarlijk of niet?
Ultrasonen worden reeds meer als dertig jaar gebruikt voor medische doeleinden zonder dat van een duidelijk schadelijk effect iets is gebleken. Toch treedt er enige onzekerheid op, gezien het gebruik van ultrasonen nog steeds toeneemt en er nieuwe technologieën verschijnen met mogelijk andere blootstellingsomstandigheden. Gelet op deze recente ontwikkelingen is het belangrijk om waakzaam te blijven en de voor het onderzoek nodige blootstelling zo laag mogelijk te houden.
Medische echografieën aanbevolen
Het uitvoeren van echografische onderzoeken tijdens de zwangerschap blijft zeker aanbevolen, maar moet worden beperkt tot enkel de screening, diagnose en monitoring, door daartoe opgeleide artsen en technici.
Niet-medische echografieën afgeraden
- Verschillende types
Er zijn verschillende benamingen voor niet-medische echografieën: pret-echo’s (entertainment ultrasound), souvenir-echo’s (aandenken op video), niet-diagnostische echografieën, echo’s zonder medische aanleiding, commerciële echo’s, affectieve echo’s, enz. Bij de daarbij gebruikte beeldvorming gaat het om een echografie die stilstaande beelden van de foetus produceert. Deze worden vervolgens omgezet in drie dimensies en tonen het uiterlijk van de foetus in kleur. Deze beelden zijn dus zeer verschillend van de tweedimensionale zwart-wit "doorsnede" beelden bij conventionele medische echografieën. Op 4D-echografieën zijn de bewegingen van de foetus te zien die op basis van een reeks 3D-beelden gedurende een bepaald tijdsinterval worden gemaakt.
- Lange blootstelling aan ultrasonen
Voor een maximale beeldkwaliteit worden bepaalde gedeelten van het lichaam van de foetus (profiel, gezicht, genitaliën, enz.) langer aan ultrasonen blootgesteld. Bovendien kan deze blootstelling worden voortgezet om aan de wens te voldoen om ook de andere aanwezige personen van het beeld te laten genieten. De risico’s voor de foetus die verbonden zijn aan de thermische en mechanische effecten van de ultrasonen worden dan ook aanzienlijker geacht.
- Geen gezondheidswerker
Het maken van beelden door een andere persoon dan een gezondheidswerker kan werkelijke indirecte schade veroorzaken. Bij een echografie zitten ouders vaak met de vraag of hun kind “normaal” is, maar een gewone echografie technicus kan en mag trouwens deze vraag niet beantwoorden. Een gezondheidswerker die dergelijke handelingen stelt of superviseert staat daarentegen open voor dialoog, levert passende antwoorden en bevordert de continuïteit van de algemene opvolging van de zwangerschap.
Meer onderzoek aanbevolen
Aangezien er nog enige onzekerheid bestaat over de effecten op lange termijn alsook die van herhaalde blootstelling en de technologie steeds verandert, wordt verder onderzoek aanbevolen naar de biologische effecten van ultrasonen die in dergelijke omstandigheden worden gebruikt.
Daarom stelt de Raad:
• De duur en de intensiteit van de echografie moet tot het laagst mogelijke niveau beperkt worden.
• Verloskundige echografie mag enkel om medische redenen (opvolging van de zwangerschap) worden uitgevoerd.
• Het onderzoek moet uitgevoerd worden door arts-echografisten en opgeleide echografie-technici.
• Voor gevoelige weefsels (ogen, hoofd, hersenen en ruggenwervel bij een foetus beneden 8 weken) moeten er specifieke voorzorgsmaatregelen worden genomen.
• Speciale echo-technieken, zoals Doppler- en Kleurendoppler (die met ultrasonen met hogere intensiteit werken), mogen alleen gebruik worden als dat om medische redenen nodig is, en worden alleszins afgeraden in het eerste trimester van de
zwangerschap.
Richtlijnen voor prenatale echografie
Opvolging normale zwangerschap
In het advies van de Raad worden drie screeningsonderzoeken aangeraden om een normale
zwangerschap op te volgen.
1. Tijdens het eerste trimester (tussen 11 en 13 weken): nagaan datum van aanvang van de
zwangerschap, de identificatie van meerlingzwangerschappen, het evalueren van het risico op een chromosomenafwijkingen, opsporing van bepaalde misvormingen.
2. Tijdens het tweede trimester (tussen 20 en 22 weken): opsporing van bepaalde
misvormingen.
3. Tijdens het derde trimester (tussen de 30 en 32 weken): opsporing van groeivertraging en bepaalde misvormingen, lokalisatie van de placenta.
Deze echografische onderzoeken worden uitgevoerd in het kader van de gewone verloskundige opvolging.
Het volledige rapport.
(Maart 2014)
Reacties: